Niedoczynność tarczycy to stan chorobowy, który obejmuje cały organizm, powodowany niewydolnością wydzielania hormonów tarczycy.
Rzadziej powstaje w wyniku odporności tkanek obwodowych na działanie tych hormonów.
Niedoczynność tarczycy może wynikać ze zmian chorobowych, które występują pierwotnie w tarczycy (pierwotna niedoczynność tarczycy), z zaburzeń osi podwzgórzowo-przysadkowej (wtórna niedoczynność tarczycy) lub ze zjawiska odporności tkanek obwodowych na działanie hormonów tarczycy. Pierwotna niedoczynność tarczycy może być wrodzona lub nabyta. Postacie wrodzone wynikają ze zmniejszenia lub całkowitego braku tkanki tarczycowej lub z obniżenia czynności tarczycy, która zwykle związana jest z wolem. Nabyta pierwotna niedoczynność tarczycy może być spowodowana zmianami chorobowymi niszczącymi gruczoł (zapalenie tarczycy, leczenie jodem radioaktywnym, promieniowanie zewnętrzne na szyję, guzy) lub ograniczoną czynnością gruczołu (począwszy od braku jodu, przez zbyt dużą ilość jodu, skończywszy na stosowaniu leków przeciwtarczycowych). Postacie tzw. niedoczynności tarczycy ośrodkowej charakteryzują się ograniczeniem wydzielania hormonów tarczycowych, wynikającego z braku stymulacji tarczycy przez przysadkę.
Symptomatologia
W przypadku niedoczynności tarczycy u dorosłego początkowe objawy są różne i nieswoiste. Chory może odczuwać zmęczenie, senność oraz być zniechęcony i pozbawiony inicjatywy. Często narzeka na nietolerancję zimna oraz na zaparcia. U kobiet początkowymi i często występującymi objawami są oligomenorea i krwotok maciczny. U obojga płci może dojść do utraty libido. Wraz z postępem choroby wszystkie te objawy nasilają się: senność narasta, przechodząc w letarg, zniechęcenie natomiast przechodzi w apatię. Skóra się pogrubia, potliwość ulega zmniejszeniu, paznokcie stają się łamliwe, głos robi się chrapliwy i głęboki, język się powiększa, słuch słabnie, powieki puchną i obserwuje się typowy obrzęk twarzy. Obraz kliniczny może ulec komplikacji z pojawieniem się depresji i objawów wynikających z niedokrwiennej choroby serca.
Skóra. W niedoczynności tarczycy dochodzi do nagromadzenia w podstawowej istocie wszystkich tkanek i skóry bardzo hydrofilnej substancji. Prowadzi to do charakterystycznego śluzowatego obrzęku, od którego pochodzi termin myxoedema. Pogrubiona skóra jest blada i zimna, pomarszczona, sucha i łuszcząca się. Włosy są łamliwe, suche, rzadkie, a paznokcie łamliwe i prążkowane. Występuje typowy wyraz twarzy: jest blada i żółtawa, obrzęk rejonu oczodołu jest znaczny, a oczy są przymknięte z powodu ściśnięcia szpar powiekowych; wargi są wydęte i pogrubione; twarz zdaje się być bez wyrazu.
Serce i naczynia. Zarówno rytm serca, jak i objętość wyrzutowa (czyli ilość krwi pompowana przy każdym uderzeniu) są zmniejszone. Osoby z niedoczynnością tarczycy, zwłaszcza starsze, mogą objawiać mniej lub bardziej widoczne niedokrwiennej choroby serca.
Układ trawienny. Najczęściej występującym objawem są zaparcia, wynikające z ograniczonej ruchliwości jelita. Łaknienie jest zwykle małe, lecz masa ciała ma tendencję do zwiększania się, nie powodując jednak prawdziwej otyłości.
Układ rozrodczy. U kobiet często występują zaburzenia miesiączkowania. U mężczyzn można zaobserwować zmniejszone libido wraz z impotencją, a czasami ze zmniejszeniem liczby plemników w spermie.
Układ neuropsychiczny. W przypadku niedoczynności tarczycy u dorosłego dochodzi do spowolnienia wszystkich funkcji intelektualnych. W obrazie klinicznym przeważa apatia. Pacjent wykazuje małą inicjatywę, opracowuje i wyraża swoje myśli powoli, ma słabą pamięć i doświadcza hipersomnii.
Krew. U ponad 30proc. osób z niedoczynnością tarczycy może pojawić się niedokrwistość, wynikająca prawdopodobnie ze zmniejszonego wydzielania przez nerki erytropoetyny.
Młodzieńcza niedoczynność tarczycy
W przypadku młodzieńczej niedoczynności tarczycy, występującej po 2.-3. roku życia, obraz kliniczny różni się od obrazu klinicznego niedoczynności tarczycy u dorosłego spowolnieniem rozwoju fizycznego. W istocie obserwuje się zwolnienie tempa wzrastania i rozwoju płciowego z nieproporcjonalną karłowatością, charakteryzującą się znacznym zmniejszeniem długości kończyn w stosunku do tułowia. Wrodzonej niedoczynności tarczycy towarzyszy znaczne opóźnienie w rozwoju somatycznym i deficyt psychiczny. Objawy i oznaki wrodzonej niedoczynności tarczycy nie są łatwe do rozpoznania przy urodzeniu, ponieważ objawiają się po kilku tygodniach. Z tego powodu wiele ośrodków przewiduje, wśród badań do wykonania zaraz po urodzeniu, również te badające czynność tarczycy. Pojawiają się: senność, trudności w ssaniu, przedłużająca się żółtaczka fizjologiczna noworodków, zaparcia; później skóra staje się sucha, zimna, mało elastyczna i pogrubiona, brzuch jest wzdęty i często występuje przepuklina pępkowa.
Przebieg choroby i leczenie
Niedoczynność tarczycy zwykle przebiega stopniowo. Postać lekka, nieleczona, może się cofnąć i zaniknąć, gdy jej pojawienie się jest uwarunkowane nie tyle ciężką niewydolnością tarczycy, co nieproporcjonalnym przejściowym zwiększeniem zapotrzebowania obwodowego na hormony tarczycy. Na odwrót, gdy pojawienie się niedoczynności tarczycy nie jest związane ze wzrostem (nieleczonym) zapotrzebowania na hormony tarczycy, jeśli nie przystąpi się do leczenia niedoczynności, wcześniej czy później choroba ulegnie pogorszeniu aż do śpiączki. Śpiączka stanowi końcowy etap niewydolności tarczycy i powoduje wysoką śmiertelność. Postęp choroby charakteryzuje się zaostrzeniem zaburzeń metabolicznych i neurologicznych typowych dla niedoczynności tarczycy: mniej lub bardziej całkowite zamroczenie świadomości, bradykardia, poważne niedociśnienie tętnicze, hipotermia. Narażenie na zimno, nawracające infekcje i urazy są najczęstszymi czynnikami przyśpieszającymi rozwój choroby. Obraz śpiączki jest często komplikowany przez objawy sercowo-naczyniowe, dekompensację krążenia, niewydolność oddechową i nerkową, różnej natury stany zakaźne.
Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się przede wszystkim na kuracji hormonami, która jeśli prowadzona w sposób odpowiedni i szybki, jest zawsze w stanie w pełni skorygować metabolizm i powoduje zaniknięcie całego obrazu symptomatologicznego.
Przyczyny i objawy
Niedoczynność tarczycy polega na niedoborze hormonów tarczycy, co powoduje spowolnienie procesów metabolicznych wszystkich narządów i układów.
Główne przyczyny:
- przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, znane też jako zapalenie tarczycy Hashimoto;
- przyczyny jatrogenne: podanie radioaktywnego jodu (w leczeniu nadczynności tarczycy albo niektórych form nowotworu złośliwego tarczycy); zabiegi chirurgiczne częściowego lub całkowitego usunięcia tarczycy; stosowanie leków przeciwtarczycowych (propylotiouracyl, metimazol), amiodaronu i litu;
- wrodzone zaburzenia rozwoju gruczołu tarczycy;
- niedobór jodu lub, przeciwnie, przyjmowanie dużych ilości jodu w formie leków albo suplementów diety.
Charakterystyczne objawy:
- uczucie chłodu;
- depresja;
- senność w ciągu dnia, nawet po przespaniu całej nocy;
- problemy z koncentracją;
- przyrost masy ciała;
- zaparcia;
- skóra sucha i szorstka;
- włosy suche i łamliwe;
- opuchlizna twarzy;
- chropowaty głos;
- utrata pamięci (u starszych osób może stanowić jedyny objaw przedmiotowy niedoczynności tarczycy).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz